از ذخایر تا صادرات؛ چگونه پکن به مرکز جهانی فلزات راهبردی تبدیل شد؟ بیش از ۴۴ درصد سرب و ۳۳ درصد روی در کارخانه‌ها و معادن چین تولید می‌شود
در حالی که جهان در حال ورود به دوران جدیدی از رقابت برای منابع حیاتی است، چین در سکوت و با برنامه‌ای چند ۱۰ساله، جایگاه خود را به عنوان قدرت بلامنازع در زنجیره ارزش مواد معدنی تثبیت کرده است. این کشور اکنون نه تنها یکی از بزرگ‌ترین دارندگان ذخایر معدنی در جهان است بلکه رهبر بی‌چون‌وچرای تولید، فرآوری و صادرات فلزات راهبردی به شمار می‌رود؛ نقشی که آینده انرژی، فناوری و صنعت را در سراسر جهان تحت‌تاثیر قرار داده است.
به گزارش روابط عمومی انجمن صنایع و معادن سرب و روی ایران وبه نقل از «فلزات‌آنلاین»، چین امروز در قلب زنجیره تامین مواد معدنی جهان ایستاده است. این کشور بزرگ‌ترین ذخایر جهانی از فلزاتی مانند قلع، گرافیت و عناصر خاکی کمیاب را در اختیار دارد و در تولید بسیاری از مواد حیاتی برای صنایع مدرن پیشتاز است. بیش از ۷۵ درصد گرافیت جهان، ۷۰ درصد عناصر خاکی کمیاب، ۶۰ درصد آلومینیوم، ۴۴ درصد سرب، ۳۳ درصد روی و حدود ۲۳ درصد قلع در کارخانه‌ها و معادن چین تولید می‌شود.
این برتری تولیدی به پکن اجازه داده است تا به تامین‌کننده اصلی مواد خام و فلزات فرآوری‌شده برای صنایعی مانند خودروهای برقی، فناوری‌های سبز، نیمه‌رساناها و زیرساخت‌های انرژی نو تبدیل شود.
با این حال، چین در برخی مواد حیاتی مانند کبالت، نیکل و مس همچنان تا حدودی به واردات وابسته است اما با سرعتی چشمگیر، در حال گسترش معادن خارجی و سرمایه‌گذاری در کشورهای آفریقایی، آمریکای جنوبی و آسیای جنوب‌شرقی است تا کنترل زنجیره تامین را از مبدا تا محصول نهایی در دست گیرد.
مرکز جهانی پالایش و فرآوری فلزات
چین تنها در استخراج متوقف نمانده است؛ این کشور اکنون پایگاه اصلی پالایش و فرآوری فلزات جهان محسوب می‌شود. بخش عمده کبالت استخراج‌شده در جمهوری دموکراتیک کنگو، لیتیوم از آمریکای جنوبی و عناصر خاکی کمیاب از سراسر جهان، در تاسیسات صنعتی چین فرآوری می‌شود.
کارخانه‌های چینی با فناوری‌های پیشرفته، مواد خام را به آلیاژها و محصولات با ارزش افزوده بالا تبدیل می‌کنند؛ موادی که سپس در صنایع انرژی، هوافضا، الکترونیک و باتری به کار می‌روند. این کشور همچنین سهم غالبی در تولید گرافیت مصنوعی و طبیعی دارد که از مواد حیاتی در زنجیره باتری‌های لیتیومی است.
در کنار آن، پالایش کبالت و نیکل در چین به سطحی رسیده است که حتی کشورهای صاحب‌منبع نیز به تامین این فلزات از چین وابسته‌اند؛ به گونه‌ای که امروز ۸۰ درصد کبالت پالایش‌شده جهان در چین تولید می‌شود. این در حالی است که عمده استخراج آن در آفریقا انجام می‌شود.
صادرات؛ از مواد خام تا فناوری‌های پیشرفته
در بازار جهانی فلزات، چین تنها صادرکننده مواد اولیه نیست بلکه صادرکننده دانش، فناوری و زیرساخت نیز هست. اکنون بخش اعظم صادرات جهانی اکسیدهای عناصر خاکی کمیاب، مواد گرافیتی آند باتری‌ها و آلیاژهای خاص صنعتی از چین صورت می‌گیرد. در واقع، پکن توانسته است زنجیره‌ای کامل از معدن تا بازار نهایی ایجاد کند.
بسیاری از کشورها مواد خام را استخراج می‌کنند اما ارزش نهایی در چین تولید می‌شود. این ساختار باعث شده است که اقتصاد چین نه تنها از طریق تولید بلکه از راه فرآوری و صادرات محصولات نیمه‌نهایی و نهایی نیز قدرتمندتر شود.
همچنین، صادرات تجهیزات و ماشین‌آلات معدنی چین طی سال‌های اخیر تثبیت شده و این کشور اکنون تامین‌کننده اصلی تجهیزات استخراج، سیستم‌های انتقال مواد، جرثقیل‌ها، پمپ‌ها و سامانه‌های برقی صنایع معدنی در جهان است.
از رشد سریع تا بلوغ صنعتی
برخلاف دهه‌های گذشته که رشد صادرات و تولید چین با شتابی بی‌سابقه همراه بود، امروز صنایع معدنی این کشور وارد فاز بلوغ و تحکیم ساختاری شده‌اند. رشد صادرات در بسیاری از حوزه‌ها به ثبات رسیده است اما سطح فناوری، ظرفیت تولید و کیفیت محصولات در بالاترین میزان تاریخی قرار دارد.
این مرحله جدید، نشان‌دهنده گذار چین از نقش موتور رشد جهانی به پایه‌ای ساختاری در اقتصاد معدنی بین‌المللی است. دیگر هیچ بخش از زنجیره معدن – از اکتشاف تا پالایش – بدون حضور چین قابل تصور نیست.
پیامدهای جهانی؛ وابستگی، ریسک و فرصت
تمرکز گسترده ظرفیت‌های تولید و فرآوری در چین، پیامدهای ژئوپلیتیکی عمیقی به همراه دارد. هرگونه تغییر در سیاست‌های صادراتی، محدودیت‌های تجاری یا تعرفه‌های چین می‌تواند به سرعت زنجیره تامین جهانی را مختل کند؛ از صنایع باتری و انرژی گرفته تا تولید تراشه‌ها و خودروهای برقی.
در مقابل، این تمرکز می‌تواند فرصتی برای کشورهایی باشد که به دنبال توسعه صنایع پایین‌دستی و فرآوری داخلی هستند. همکاری‌های فناورانه با شرکت‌های چینی یا ایجاد مراکز پالایش مشترک، به آن‌ها این امکان را می‌دهد تا بخشی از زنجیره ارزش جهانی را در اختیار بگیرند.
تحلیلگران معتقدند که چین از طریق ترکیب سه عنصر کلیدی منابع داخلی، فناوری فرآوری و قدرت صادرات خود را به عنوان ستون فقرات صنعت معدن قرن بیست‌ویکم تثبیت کرده است.
نتیجه‌گیری؛ قرن چینی مواد معدنی
چین دیگر تنها یک بازیگر مهم در بازار مواد معدنی نیست بلکه ساختار اصلی نظام معدنی جهان را شکل داده است. از گرافیت تا لیتیوم، از آلومینیوم تا عناصر خاکی کمیاب؛ همه راه‌ها در زنجیره معدن جهانی به پکن ختم می‌شود.
در دهه‌های آینده، هرگونه تحول در فناوری‌های سبز، انرژی‌های نو یا صنایع پیشرفته بدون مشارکت چین در استخراج، پالایش یا تامین مواد خام عملا غیرممکن خواهد بود.
به بیان دیگر، جهان در آستانه «قرن چینی مواد معدنی» قرار گرفته است؛ دوره‌ای که در آن فلزات نه فقط ابزار صنعتی بلکه سلاح‌های ژئوپلیتیکی جدید هستند و پکن، مرکز فرماندهی این بازی پیچیده جهانی است.
۱۴۰۴/۰۸/۱۹، ۱۰:۲۱:۴۱ 8
اخبار مرتبط
