چین مقصد اصلی، اروپا هاب تخصصی؛ رقابت پرو و بولیوی در بازار جهانی روی
به گزارش روابط عمومی انجمن صنایع و معادن سرب و روی ایران و به نقل از روابط عمومی شرکت مشاوره اقتصادی آرمان آتورپات، روی به عنوان یکی از فلزات پایه راهبردی در اقتصاد جهانی، نقشی کلیدی در زنجیره صنایع زیرساختی، فولاد، خودروسازی، ساختمان، تجهیزات صنعتی و فناوریهای نو ایفا میکند و زنجیره ارزش آن از استخراج و تولید کنسانتره آغاز شده، پس از طی مراحل ذوب و پالایش به فلز روی تصفیهشده تبدیل میشود و در نهایت در قالب پوششهای گالوانیزه، آلیاژها و محصولات صنعتی متنوع به مصرف نهایی میرسد.
تجارت جهانی کنسانتره روی به طور سنتی میان تعداد محدودی از کشورهای صادرکننده معدنی و گروهی از واردکنندگان صنعتی متمرکز بوده است؛ به گونهای که کشورهای استرالیا، چین، روسیه، پرو و مکزیک بیشترین ذخایر جهانی روی را در اختیار دارند و چین، پرو، استرالیا، هند و ایالات متحده آمریکا به ترتیب دارای بیشترین ظرفیت استخراج جهانی این فلز هستند.
با این حال، صادرات کنسانتره روی صرفا تابع میزان تولید معدنی نیست و مجموعهای از عوامل شامل کیفیت و ترکیب کنسانتره، هزینههای ذوب و تصفیه، زیرساختهای لجستیکی، موقعیت جغرافیایی، شرایط قراردادهای فروش، تحولات قیمتی جهانی و تغییرات تقاضای پاییندستی بر آن اثرگذار است. در این میان، پرو و بولیوی به عنوان دو بازیگر مهم آمریکای لاتین، جایگاهی متمایز در بازار جهانی کنسانتره روی دارند.
پرو با تکیه بر مقیاس بالای تولید، ثبات عرضه و دسترسی مناسب به بازارهای بینالمللی، یکی از تامینکنندگان اصلی کنسانتره روی در جهان به شمار میرود؛ در حالی که بولیوی با وجود حجم صادراتی محدودتر، به واسطه عیار بالاتر کنسانتره و حضور فلزات همراه، نقشی ویژه در بخشهای خاصتری از بازار ایفا میکند و همین تفاوت ساختاری موجب شده است الگوی صادراتی و واکنش این دو کشور به تحولات بازار جهانی متفاوت باشد.
از سوی دیگر، واردات بالای کنسانتره روی چین علیرغم برخورداری از ذخایر قابل توجه و تولید معدنی بالا، نه ناشی از کمبود منابع بلکه نتیجه عدم توازن ساختاری میان استخراج و مصرف صنعتی است؛ چراکه مقیاس بسیار بزرگ صنایع مصرفکننده و رشد سریع ظرفیت ذوب، فراتر از توان تامین معادن داخلی عمل میکند و بخشی از ذخایر داخلی نیز به دلیل عیار پایینتر، پراکندگی جغرافیایی و محدودیتهای زیستمحیطی، مزیت اقتصادی کمتری دارند.
بنابراین واردات کنسانتره، ابزاری برای تامین پایدار خوراک، کاهش فشار زیستمحیطی استخراج داخلی و تمرکز بر حلقههای با ارزشافزوده بالاتر زنجیره روی بوده و به عنوان جزو مکمل و ضروری راهبرد صنعتی چین در بازار جهانی روی تلقی میشود.
نمودار یک، روند ۱۰ساله صادرات کنسانتره روی پرو و بولیوی را هم در مقیاس حجمی و هم در مقیاس ارزشی نمایش میدهد. براساس این نمودار، در سال ۲۰۱۵ میزان صادرات کنسانتره روی پرو حدود ۱٫۹ میلیون تن و به ارزشی در حدود ۱٫۲ میلیارد دلار بوده است. این میزان تا سال ۲۰۲۴ از منظر تناژ با کاهشی ناچیز به حدود ۱٫۸ میلیون تن رسیده اما همزمان با افزایش قیمت کنسانتره روی در بازارهای جهانی، ارزش صادرات با رشدی سالانه در حدود ۴ درصد افزایش یافته و به حدود ۱٫۸ میلیارد دلار رسیده است.
کاهش صادرات کنسانتره روی پرو در بازه زمانی ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰، نتیجه همزمان افت قیمت جهانی روی، کاهش تولید در برخی معادن، بروز تنشهای اجتماعی داخلی و در نهایت شوک ناشی از همهگیری کرونا بوده است.
پس از این دوره، افزایش صادرات کنسانتره روی پرو تا سال ۲۰۲۳ و ثبت اوج صادرات در این سال، حاصل بازیابی کامل تولید پس از همهگیری، رشد قیمت جهانی روی، افزایش تقاضای کشورهای آسیایی، بهویژه از سوی چین و نیز مزیت نسبی پرو در حفظ ثبات تولید در مقایسه با رقبا بوده است.
با این حال، علیرغم آنکه قیمت جهانی روی در سال ۲۰۲۲ به سطوح تاریخی رسید، ارزش صادرات کنسانتره روی پرو در این سال پایینتر از سقف ثبتشده در سال ۲۰۱۸ باقی ماند؛ موضوعی که به پایینتر بودن تناژ صادراتی در سال ۲۰۲۲، افزایش هزینههای ذوب و پالایش (TC/RC) و انتقال بخش عمده رشد قیمت به زنجیره پاییندستی برمیگردد؛ در حالی که سال ۲۰۱۸ همزمان از حجم بالاتر صادرات و شرایط قیمتی مناسبتری برای معدنکاران برخوردار بود.
در مورد بولیوی، نمودار فوق نشان میدهد که صادرات کنسانتره روی این کشور در سال ۲۰۱۵، در حدود ۶۸۰ هزار تن بوده و تا سال ۲۰۲۴ با کاهش متوسط سالانه ۲ درصدی به حدود ۵۳۰ هزار تن رسیده است. با وجود این افت حجمی، ارزش صادرات کنسانتره روی بولیوی به واسطه رشد قیمتها، با نرخ سالانه حدود ۵ درصد افزایش یافته و از حدود ۸۷۰ میلیون دلار در سال ۲۰۱۵، به حدود ۱٫۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴ رسیده است.
افزایش فعالیتهای معدنکاری در بولیوی تا سال ۲۰۱۹ زمینه رشد صادرات را فراهم کرد اما در سال ۲۰۲۰ به دلیل کاهش فعالیتهای اقتصادی جهانی و بروز اختلال در زنجیرههای تامین، صادرات به طور مقطعی کاهش یافت. در ادامه، در سال ۲۰۲۲ و در پی افزایش تقاضای جهانی و رشد قیمتها، صادرات کنسانتره روی بولیوی به اوج خود در حدود ۷۷۰ هزار تن رسید.
با این حال، کاهش صادرات طی سالهای ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ نسبت به اوج ثبتشده در سال ۲۰۲۲، ناشی از ترکیب افت نسبی قیمت جهانی روی، کاهش حجم صادرات و ضعف نسبی تقاضای جهانی برای کنسانتره بوده است.
به طور کلی، ارزش صادرات کنسانتره روی تابعی از تناژ صادراتی و قیمت واحد هر تن است؛ به گونهای که اگرچه پرو از نظر حجمی صادرات به مراتب بالاتری دارد اما قیمت هر تن کنسانتره روی بولیوی به دلیل عیار بالاتر، وجود فلزات همراه و شرایط فروش متفاوت بیشتر بوده و همین امر موجب شده است اختلاف ارزش صادراتی دو کشور، به مراتب کمتر از اختلاف تناژ صادراتی آنها باشد.
نمودار ۲، روند صادرات کنسانتره روی پرو و بولیوی از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۴ را به تفکیک مقاصد صادراتی نشان میدهد و بیانگر تمرکز بالای جریان تجارت این محصول به سمت مناطق صنعتی مصرفکننده است.
آسیای شرقی به دلیل تمرکز بالای صنایع مصرفکننده روی، ظرفیت گسترده ذوب و پالایش، محدودیت ذخایر معدنی داخلی و سیاست واردات مواد خام، بزرگترین واردکننده کنسانتره روی در جهان محسوب میشود. در این چارچوب، کشورهای ژاپن، چین و کرهجنوبی از مقاصد مهم صادراتی بولیوی و کشورهای چین، کرهجنوبی و برزیل نیز به ترتیب از مهمترین مقاصد صادرات کنسانتره روی پرو به شمار میروند.
در سال ۲۰۱۵، چین مقصد حدود ۱۹ درصد از صادرات کنسانتره روی بولیوی و حدود ۴۱ درصد از صادرات پرو بوده که این سهم تا سال ۲۰۲۴، در صادرات بولیوی به حدود ۲۳ درصد و در صادرات پرو به حدود ۴۶ درصد افزایش یافته است. پرو به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان کنسانتره روی جهان، توانایی عرضه پیوسته در مقیاس بالا را دارد؛ در حالی که تناژ قابل عرضه بولیوی با وجود کیفیت بالاتر برخی کنسانترهها محدودتر است. از این رو، چین برای تامین پایدار نیاز خود، ترجیح میدهد بخش عمده واردات کنسانتره را از پرو انجام دهد.
علاوهبراین، دسترسی پرو به زیرساختهای بندری مناسب و مسیرهای مستقیم حملونقل در اقیانوس آرام، انتقال کنسانتره به بنادر چین را سریعتر و کمهزینهتر کرده است؛ در حالی که بولیوی به عنوان کشوری محصور در خشکی، ناگزیر به عبور از کشورهای ثالث و تحمل هزینههای لجستیکی بالاتر است که این موضوع جذابیت آن را برای چین کاهش میدهد.
در کنار چین، تغییرات سهم سایر مقاصد نیز در نمودار ۲ قابل مشاهده است. افزایش واردات کرهجنوبی همزمان با کاهش سهم صادرات پرو به این کشور رخ داده است زیرا راهبرد تنوعبخشی به منابع تامین در کرهجنوبی، موجب گسترش واردات از صادرکنندگانی مانند مکزیک، بولیوی و ایالات متحده آمریکا شده و در این شرایط، حجم کنسانتره بالا و پیوسته پرو که برای بازارهای بزرگتری مانند چین مناسبتر بوده، اولویت کمتری در سبد وارداتی کرهجنوبی یافته است.
در اروپا، بلژیک با وجود مصرف نهایی محدود، به عنوان یکی از مهمترین واردکنندگان کنسانتره روی از پرو و بهویژه بولیوی مطرح است زیرا نقش این کشور فراتر از مصرفکننده بوده و به عنوان هاب فرآوری و توزیع فلزات پایه در اروپا عمل میکند. وجود واحدهای ذوب و پالایش پیشرفته و شرکتهای بزرگ فعال در زنجیره روی، بلژیک را به مقصدی مناسب برای کنسانترههای چندفلزی بولیوی که نیازمند فناوری پیچیدهتر هستند، تبدیل کرده است.
اسپانیا نیز به واسطه روابط تاریخی، زبانی و تجاری با آمریکای لاتین، جایگاهی خاص در تجارت کنسانتره روی با پرو دارد و با اتکا به واحدهای ذوب و صنایع فلزی فعال، اگرچه سهمی محدود اما پایدار در سبد صادراتی پرو و بولیوی را حفظ کرده است.
در آمریکای لاتین، برزیل با برخورداری از صنایع فولاد، خودروسازی و زیرساختی گسترده و به دلیل نزدیکی جغرافیایی به پرو، حتی با سهم حجمی کمتر، به عنوان مقصدی اقتصادی و منطقی برای بخشی از صادرات کنسانتره روی این دو کشور باقیمانده است؛ بهویژه طی سالهایی که بازار جهانی با نوسان همراه بوده است./فلزات آنلاین
۱۴۰۴/۱۰/۰۲، ۱۱:۴۹:۵۵ 9
اخبار مرتبط
